ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΥΣΟΥΡΟΥΛΗΣ:"Ο αγροδιατροφικός τομέας μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αντιστάθμιση των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης".

Ο Κωστής Μουσουρούλης, Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης συμμετείχε στις 7/10/2021 σε πάνελ με θέμα " Απέναντι στην κλιματική κρίση και στις μηδενικές εκπομπές άνθρακα" στο πλαίσιο του 4ου διεθνούς Συνεδρίου Αγροτεχνολογίας του AgriBusiness, με θέμα «To μέλλον των αγροδιατροφικών συστημάτων στην ψηφιακή & πράσινη εποχή».

Το AgriBusiness Forum 2021 εμβαθύνει στην αντιμετώπιση των επισιτιστικών προκλήσεων, στον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, στην γεωργία ακριβείας και στην πράσινη συμφωνία υπό το πρίσμα της νέας ΚΑΠ2021-2027 και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Στο πάνελ συμμετείχαν επίσης ο Δρ.Κωσταντίνος Αραβώσης, Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Yπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, ο Δρ.Δημήτρης Σκούρας, Αντιπρύτανης Οικονομικών & Προγραμματισμού, Πανεπιστήμιο Πατρών, η καΤατιάνα Γιέμελου, Επικεφαλής Τομέα Ανάπτυξης Αγορών & Πωλήσεων, Εθνική Τράπεζα, με συντονιστή τον κ.Αντώνη Παπαγιαννίδη, δημοσιογράφο, Γενικό Διευθυντή Ομίλου Economia.

Ακολουθεί η παρέμβαση του Κωστή Μουσουρούλη.

Χαίρομαι που μετέχω σε αυτή τη συνεδρία.

Πρώτη διαπίστωση. Η ιστορία της αγροδιατροφής, είναι μια ιστορία επίδρασης του ανθρώπου στη φύση. Ο άνθρωπος μετασχηματίζει τη φύση παρεμβαίνοντας στους φυσικούς πόρους κατά την διαδικασία της παραγωγής, της μεταποίησης και της κατανάλωσης των τροφίμων. Ένα στοιχείο που δικαιολογεί τον όρο “μετασχηματισμός”: o τομέας των τροφίμων ευθύνεται για το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με την έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για το Κλίμα.

Δεύτερη διαπίστωση. Η ευθύνη για το αποτέλεσμα του μετασχηματισμού επιμερίζεται σε κάθε σχεδόν δημόσια πολιτική, οριζόντια και κλαδική. Η εξέλιξη της ΚΑΠ μπορεί να το επιβεβαιώσει. Η ΚΑΠΕ ξεκίνησε με καθαρά οικονομικές πολιτικές, αρχικά με ρύθμιση των αγορών και στήριξη των τιμών, κατόπιν με την εφαρμογή κανόνων αγοράς οι οποίοι οδήγησαν σε μείωση στρεβλώσεων όπως π.χ. η επιδότηση της παραγωγής στο προϊόν ή στο εκτάριο. Στην πορεία, με εμπορικές πολιτικές, βελτίωσε την εξωστρέφεια μέσω διεθνών συμφωνιών. Αργότερα, με περιβαλλοντικές πολιτικές βελτίωσε τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Έτσι, οι Ευρωπαίοι αγρότες αξιοποίησαν τόσο την αύξηση όσο και τη διαφοροποίηση της ζήτησης για τρόφιμα.

Φτάνουμε στο σήμερα. Με την τελευταία μεταρρύθμιση, η ΚΑΠ εγκαταλείπει τις ενισχύσεις στο προϊόν ή στο εκτάριο, και πλέον τις χορηγεί υπό πρόσθετες προϋποθέσεις που σχετίζονται με την αυξημένη φιλοδοξία της ΕΕ για το περιβάλλον, το κλίμα και την βιοποικιλότητα. Αφετηρία της στροφής αυτής είναι η «Πράσινη Συμφωνία» η οποία περιλαμβάνει την πολιτική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» ή καλύτερα στο πιρούνι (from Farm to Fork).

Και εδώ αρχίζουν οι ομοιότητες με τη ΔΑΜ.

Πρώτη ομοιότητα είναι η κοινή αφετηρία. Το Σχέδιο ΔΑΜ καταρτίστηκε και αυτό στο πλαίσιο της «Πράσινης Συμφωνίας» και του νέου ΜΔΜ, με στόχο την αντιμετώπιση των σοβαρών επιπτώσεων που επισώρευσε στις λιγνιτικές περιοχές, ήδη από το 2010, η μείωση της εντατικής εκμετάλλευσης του λιγνίτη για συστημικούς λόγους, και η ταυτόχρονη εγκατάλειψη άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων λόγω της πολυετούς μονοκαλλιέργειας του λιγνίτη. Έτσι, ως Συντονιστική Επιτροπή ΔΑΜ, αναλάβαμε να σχεδιάσουμε ένα διαφοροποιημένο, ισορροπημένο και βιώσιμο, παραγωγικό πρότυπο αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματά τους: τη γη, τις υποδομές δικτύων, το ανθρώπινο δυναμικό, τη γεωγραφική θέση.

Δεύτερη ομοιότητα είναι ο πολυ-τομεακός χαρακτήρας του έργου. Σκεφτείτε πόσες και ποιες πολιτικές αγγίζουν τους πέντε πυλώνες στους οποίους διαρθρώνεται το Σχέδιο: καθαρή ενέργεια, βιομηχανία, έξυπνη αγροτική παραγωγή, βιώσιμος τουρισμός, τεχνολογία και εκπαίδευση. 

Τρίτη ομοιότητα είναι η εξασφάλιση ισχυρών πόρων και επενδυτικών κινήτρων, διπλάσιων σχεδόν σε σχέση με τα ισχύοντα. Από την ΚΑΠ η Ελλάδα «κλείδωσε» 19,4 δις Ευρώ τα οποία θα επενδυθούν για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την προστασία των φυσικών πόρων, της βιοποικιλότητας και του τοπίου και την απόδοση προστιθέμενης αξίας στα προϊόντα, ώστε να καταστούν διεθνώς εμπορεύσιμα. Από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Πυλώνας Ι του ΜΔΜ) «κλείδωσαν» 1,6 δισ. Ευρώ για το νέο ΠΔΑΜ 2021-2027, το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΣΔΑΜ. Επιπλέον 300 εκατ. ευρώ «κλείδωσαν» από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αποκατάσταση των εδαφών. Το Πρόγραμμα Invest EU θα υποστηρίξει ένα ευρύτερο φάσμα ιδιωτικών επενδύσεων (Πυλώνας ΙΙ του ΜΔΜ). Τέλος, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων συμφώνησε σε μια αρχική δανειακή διευκόλυνση –με ευνοϊκούς όρους– ύψους 325 εκατ. ευρώ, για την υλοποίηση αναπτυξιακών έργων στρατηγικού χαρακτήρα (Πυλώνας ΙΙΙ του ΜΔΜ). Συνολικά προβλέπεται να κινητοποιηθούν επενδύσεις άνω των 5 δισ. Ευρώ.

Που τέμνονται ΚΑΠ και ΔΑΜ. Σύμφωνα με το Σχέδιο, ο αγροδιατροφικός τομέας μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αντιστάθμιση των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης.

Η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τις περιοχές ΔΑΜ για 5 λόγους:

1.    H χρονική σύμπτωση της αναθεώρησης της ΚΑΠ με τη Στρατηγική ΔΑΜ η οποία επιτρέπει τον σχεδιασμό, εξ αρχής, ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου για τον πρωτογενή τομέα.

2.    Οι τεράστιες εκτάσεις στις περιοχές ΔΑΜ οι οποίες θα αποδεσμευτούν, θα αποκατασταθούν, θα αλλάξουν χρήση και θα οργανωθούν ώστε να υποδεχθούν επενδύσεις στους πέντε πυλώνες ανάπτυξης, ένας εκ των οποίων είναι ο πρωτογενής. Και δεν είναι μόνον οι εκτάσεις που θα αποδοθούν στον πρωτογενή τομέα, αλλά και οι ήδη υπάρχουσες που θα απαλλαγούν από έναν γείτονα που τις επιβάρυνε περιβαλλοντικά.  

3.    Το πολυποίκιλο φυσικό περιβάλλον και η γονιμότητα των εδαφών των περιοχών αυτών στις οποίες ήδη παράγονται προϊόντα με εξαγωγική δυναμική και διεθνή απήχηση.

4.    Η σημαντική τεχνική εμπειρία την οποία διαθέτει το εργατικό δυναμικό η οποία μπορεί να στηρίξει νέες επενδύσεις. 

5.    Η ποικιλία των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων τα οποία μπορούν να συνδράμουν ταυτόχρονα κι αποτελεσματικά: Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, το ΠΕΠ, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το Ταμείο Ανάκαμψης κι Ανθεκτικότητας, το Πράσινο Ταμείο κ.λπ.

Η οικονομική διαφοροποίηση των λιγνιτικών περιοχών δεν είναι αγώνας ταχύτητας. Είναι δέκαθλο! Το πιο απαιτητικό αγώνισμα του στίβου, στο οποίο ένας αθλητής οφείλει να είναι ικανός σε δέκα διαφορετικά αγωνίσματα. Ο αγροδιατροφικός τομέας θα είναι ένα από τα «αγωνίσματα» στα οποία η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη μπορούν να διακριθούν.