Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Τι είναι η Πράσινη Συμφωνία

 «Οι πολίτες βρίσκονται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του οράματός μας να καταστήσουμε την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Ο μετασχηματισμός που επίκειται δεν έχει προηγούμενο. Και θα λειτουργήσει μόνο αν είναι δίκαιος —και αν είναι προς όφελος όλων. Θα στηρίξουμε τους πολίτες μας και τις περιφέρειές μας που πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για αυτόν τον μετασχηματισμό, ώστε να διασφαλίζουμε ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο»

Ursula von der Leyen, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πρόκειται για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής της για την υλοποίηση του Θεματολογίου των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία που διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, στην οποία ως το 2050, έχουν μηδενιστεί οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και όπου η οικονομική ανάπτυξη έχει αποσυνδεθεί από τη χρήση των πόρων.

Αποσκοπεί επίσης στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον, με προγράμματα ανάκαμψης με στόχο να ωθήσουν την παγκόσμια οικονομία προς μια βιώσιμη ανάπτυξη, με αυξημένη ανθεκτικότητα.

Ταυτόχρονα, η μετάβαση αυτή πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς, να δίνει προτεραιότητα στον άνθρωπο και να μεριμνά για τις περιφέρειες, τους κλάδους και τους εργαζομένους που θα έρθουν αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Δεδομένου ότι θα επιφέρει ουσιώδεις αλλαγές, η ενεργός συμμετοχή του κοινού και η εμπιστοσύνη στη μετάβαση είναι ύψιστης σημασίας για την αποτελεσματικότητα και την αποδοχή των πολιτικών. Χρειάζεται ένα νέο σύμφωνο ώστε οι πολίτες, σε όλη τους την πολυμορφία, να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, με την κοινωνία των πολιτών και τη βιομηχανία, σε στενή συνεργασία με τα θεσμικά και συμβουλευτικά όργανα της ΕΕ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κρίση του του κορονοϊού δεν μεταβάλλει τη στρατηγική της Ευρώπης για την «πράσινη συμφωνία», αντίθετα ένα μεγάλο μέρος των επενδύσεων που προβλέπονται από το Ταμείο Ανάκαμψης θα διοχετευθεί σε τομείς που σχετίζονται με τη στρατηγική αυτή, δηλαδή την ενεργειακή αποδοτικότητα, την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, τις νέες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο αλλά και τη «δίκαιη μετάβαση» των περιοχών που βασίζονται σήμερα στην αξιοποίηση του άνθρακα.

 

Η απανθρακοποίηση στους  κύριους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας

Η περαιτέρω απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος είναι κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών στόχων για το 2030 και το 2050. Η παραγωγή και η χρήση ενέργειας στο σύνολο των τομέων της οικονομίας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 75 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ. Πρέπει να δοθεί λοιπόν προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση.  Πρέπει να αναπτυχθεί ένας ενεργειακός τομέας που να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε συνδυασμό με την ταχεία σταδιακή κατάργηση του άνθρακα και την απανθρακοποίηση του αερίου. Ταυτόχρονα, ο ενεργειακός εφοδιασμός της ΕΕ πρέπει να είναι ασφαλής και οικονομικά προσιτός για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Για τον σκοπό αυτό, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας είναι πλήρως ολοκληρωμένη, διασυνδεδεμένη και ψηφιοποιημένη, ενώ παράλληλα τηρεί την τεχνολογική ουδετερότητα. 

Πώς χρηματοδοτείται η Πράσινη Συμφωνία

Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (EGDIP), το οποίο αναφέρεται επίσης ως επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη» (SEIP), αποτελεί τον επενδυτικό πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας.

Για να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το σχέδιο θα κινητοποιήσει βιώσιμες επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία.

Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας βασίζεται στην πρόταση της Επιτροπής για τον μελλοντικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό -Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο-για την περίοδο 2021-2027. Με διάρκεια 7 έτη, θα κινητοποιήσει το 25 % του προϋπολογισμού της ΕΕ για χρηματοδότηση στον τομέα του κλίματος και επενδύσεις σε περιβαλλοντικούς στόχους μέσω διαφόρων προγραμμάτων της ΕΕ.

Το σχέδιο βασίζεται επίσης στις συνεισφορές από εθνικούς προϋπολογισμούς σε έργα της ΕΕ, στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που κινητοποιούνται από το InvestEU και τα κονδύλια του ΣΕΔΕ (Ταμεία Εκσυγχρονισμού και Καινοτομίας).

Εφαρμόζοντας την Πράσινη Συμφωνία: Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης

Ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας επιφέρει ευρύτερες επιπτώσεις σε Περιφέρειες και περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα -ιδίως άνθρακα, λιγνίτη, τύρφη και πετρελαιούχο σχιστόλιθο- ή από βιομηχανίες έντασης ΕΑΘ. Τούτο ενέχει τον κίνδυνο, αφενός, μιας μετάβασης διαφορετικών ταχυτήτων και, αφετέρου, διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ των Περιφερειών. Ως εκ τούτου, η ριζική αναδιάρθρωση των οικονομιών των εν λόγω Περιφερειών και περιοχών πρέπει να διασφαλίζει ότι οι νέες δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν σε αυτές μπορούν να συντηρήσουν και να ενισχύσουν την οικονομική και κοινωνική δομή, προκειμένου η μετάβασή τους να είναι δίκαιη και κοινωνικά βιώσιμη.

Η μετάβαση αυτή πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Πρέπει να δίνει προτεραιότητα στον άνθρωπο και να μεριμνά για τις περιφέρειες, τους κλάδους και τους εργαζομένους που θα έρθουν αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Δεδομένου ότι θα επιφέρει ουσιώδεις αλλαγές, η ενεργός συμμετοχή του κοινού και η εμπιστοσύνη στη μετάβαση είναι ύψιστης σημασίας για την αποτελεσματικότητα και την αποδοχή των πολιτικών.

Στο πλαίσιο της νέας Πολιτικής Συνοχής  και σε εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και του επενδυτικού σχεδίου «Βιώσιμη Ευρώπη» , θεσπίσθηκε ένας Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) με τους τρεις άξονες, δηλαδή το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το πρόγραμμα Invest EU και το μηχανισμό δανειοδότησης του δημόσιου τομέα από το προϋπολογισμό ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων..

Το αρχικό προτεινόμενο ποσό από την Επιτροπή για το Ταμείο Δίκαιης μετάβασης ήταν  7,5 δισ. ευρώ, -η διαπραγμάτευση είναι σε εξέλιξη- ενώ  προτείνεται σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση, 2,5 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ και 30 δισ. ευρώ από το Next Generation EU. Έτσι, το σύνολο για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ανέρχεται σε 40 δισ. ευρώ. Με βάση την κατανομή κονδυλίων ανά κράτος μέλος η Ελλάδα δικαιούται για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης 1,726 δις.